PLN/CHF
Odpowiedzialność za wzrost rat kredytowych przypisuje się decyzjom Rady Polityki Pieniężnej, jednak wbrew mylnemu założeniu kredyty nie są oprocentowane stopą z Narodowego Banku Polskiego.Za wyznaczenie odsetek kredytowych odpowiedzialny jest wskaźnik WIBOR, co łatwo można sprawdzić w zawartej umowie kredytowej.
W jaki sposób te dwie kwestie oddziałują na zmieniające się, a raczej rosnące raty kredytowe? Działania i decyzje za jakie odpowiada Rada Polityki Pieniężnej wpływają w sposób bezpośredni na sytuację wskaźnika WIBOR, jednak oddziaływanie te nie jest zero-jedynkowe, co potwierdza wzrost rat kredytowych WIBOR 3M w październiku 2022 roku, przy niezmienności stóp procentowych ogłoszonych przez Radę Polityki Pieniężnej.
Zauważyć można, że wzrost wskaźnika WIBOR jest znacznie szybszy niż stóp procentowych. Kredytobiorcy, którzy posiadają umowy ze zmiennym oprocentowaniem doświadczają regularnego zrostu rat kredytowych, czego przyczyną jest zmienny wskaźnik WIBOR.
Definicja wskaźnika WIBOR
Wskaźnik WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) jest stawką referencyjną informującą o wysokości oprocentowania na polskim rynku międzybankowym. Na jego podstawie możliwe jest wzajemne udzielanie sobie pożyczek pomiędzy bankami komercyjnymi, w oparciu o stopę procentową. Do ustalenia wskaźnika WIBOR wykorzystuje się dane o stopach procentowych 10 największych banków w Polsce, z których wyznacza się średnią arytmetyczną. Jest to wartość zmienna, która ustalana jest codziennie (dni robocze) o godzinie 11, a aktualizacja danych odbywa się o godzinie 23.
W zależności od czasu szacowania oprocentowania wyróżnia się najczęściej wykorzystywane wskaźniki, o indeksie odpowiadającym liczbie miesięcy:
- WIBOR 1M
- WIBOR 3M
- WIBOR 6M
- WIBOR 12M
Do tego dodawana jest stała przez cały okres trwania kredytu marża banku. Stanowi ona koszt pokrywany przez kredytobiorcę z tytułu świadczenia usługi kredytowej.
Aktualizacja stóp procentowych zazwyczaj ma miejsce, gdy nastąpiło odchylenie wynoszące minimum 10 punktów bazowych, w stosunku do poziomu, który brany jest pod uwagę w momencie szacowania odsetek kredytowych.
WIBOR 3M stanowi wartość rynkową i w odniesieniu do całego roku jedynie lipcu nie wzrósł, mimo podniesienia stóp procentowych przez RPP. W innych miesiącach 2022 roku zauważalny był wzrost wskaźnika, gdy podwyższane były stopy procentowe. Najbardziej zauważalne było to w marcu i kwietniu, natomiast wzrost WIBOR od maja był wolniejszy w stosunku do podawanych stóp procentowych. W okresie od czerwca do września stopy procentowe wzrosły aż o 75 punktów bazowych, przy czym WIBOR o zaledwie 16. Obecnie jednak notowany jest najbardziej dynamiczny wzrost WIBOR od czerwca, co sugeruje podniesienie stóp procentowych w najbliższym czasie.
Dla przykładu WIBOR 3M pod koniec września bieżącego roku wynosił 7,21%, pod koniec października osiągnął już 7,48%, co oznacza, że w skali miesiąca zwiększony został o 27 punktów bazowych. Jest to jednoznaczne z podniesieniem rat kredytowych, dla wszystkich tych, u których w umowach kredytowych widnieje WIBOR 3M, a nowe, podwyższone raty obowiązywać będą od kolejnego miesiąca kalendarzowego – grudnia.
WIBOR 6M zanotował identyczny wzrost, co WIBOR 3M – 27 punktów bazowych z poziomu 7,41% do 7,68%.
WIBOR 1M pozwolił na uniknięcie podwyżek rat kredytów. W październiku zanotowano jego wzrost o zaledwie 1 punkt bazowy i utrzymuje się on aktualne na poziomie 7,12%. Spotykany jest zazwyczaj w przypadku umów leasingowych.
Wpływ kryzysu finansowego na wartości wskaźnika WIBOR
Zasada obliczania wskaźnika WIBOR została wyjaśniona już na samym początku, jednak jest to wersja idealna. W wyniku międzynarodowego kryzysu banku Lehman Brothers, który miał miejsce w 2008 roku doszło do załamania w transakcjach międzybankowych, jak i ich ilości.
W momencie braku danych na temat zawieranych transakcji do wyliczenia wskaźnika dobiera się wartości umowne, inaczej szacunkowe. Transakcje międzybankowe, będące wyznacznikiem do obliczenia wskaźnika stanowią jedynie niewielką część finansowania banków, a podstawą są transakcje z klientami detalicznymi oraz emisja papierów dłużnych. Zatem wywnioskować można, że na dziś zasady oprocentowania kredytowego nie mają zależności między wskaźnikiem WIBOR.
Co dalej ze wskaźnikiem WIBOR?
Czy sposób ustalania oraz wysokość wskaźnika WIBOR są słuszne? Jest to kwestia sporna. Do tego stopnia, że pod wpływem pozwów sądowych kierowanych przeciwko bankom w tej sprawie, poszukiwane są rozwiązania tego problemu.
Kredytobiorca mógłby unieważnić umowę kredytową. W takiej sytuacji bank zobowiązany byłby do zwrotu wpłaconych środków, natomiast kredytobiorca miałby obowiązek oddania otrzymanych pieniędzy, dotyczy to wypłaconego kapitału, co nie uwzględnia odsetek, prowizji, a także opłat.
Kolejnym wariantem jest zachowanie zawartej pomiędzy kredytobiorcą, a bankiem umowy, z jednoczesnym usunięciem wskaźnika WIBOR. Oprocentowanie kredytu zmniejszy się i byłoby oparte o stałą wartość marży, która oscyluje w granicach 1-3%. Dodatkowym plusem jest fakt, że płacona część odsetek doliczona byłaby do kwoty spłacanej, pomniejszając ją tym samym.
Określenie stałej wartości WIBOR na cały okres spłaty kredytu. Stawka ustalana byłaby na podstawie poziomu, który obowiązywał w dniu zawarcia umowy kredytowej. Zaletą jest gwarancja niezmiennej raty kredytu, co jest szczególnie korzystne w przypadku umów WIBOR 3M oraz WIBOR 6M, zawieranych, gdy wartości indeksów były na niskim poziomie.
