PLN/CHF
W ostatnich latach mBank S.A. znalazł się w trudnej sytuacji związanej z umowami frankowymi. Jednak po trzech grudniowych wyrokach Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE), bank ma jeszcze większe problemy. Klienci, którzy jeszcze niedawno byli sceptycznie nastawieni do ugód frankowych, teraz nie chcą już nawet o nich słyszeć. Niepokój i niepewność związane z potencjalnymi roszczeniami banku o rekompensatę za korzystanie z kapitału to już przeszłość. Co więcej, frankowicze dowiedzieli się, że bank nie ma prawa do zatrzymania i odbierania im odsetek ustawowych za zwłokę, należnych już od momentu wezwania kredytodawcy do zapłaty.
Skutki wyroków TSUE dla mBanku
Najnowsze orzeczenia TSUE mają poważne konsekwencje dla mBanku S.A. Program ugód frankowych, na który bank pokładał ogromne nadzieje, okazał się porażką. Do końca III kwartału 2023 roku mBank dogadał się polubownie jedynie w sprawie 10,8 tys. umów, co stanowi jedynie kroplę w morzu potrzeb. mBank jest drugim najczęściej pozywanym bankiem w Polsce, zaraz po PKO BP. Ponadto, grudniowe wyroki TSUE zwiększą koszty frankowego ryzyka po stronie sektora. Wydane wyroki rozpatrzyły trzy polskie sprawy dotyczące umów frankowych i wyjaśniły kilka kwestii, które mają fundamentalne znaczenie dla frankowiczów i ich sądowych oponentów.
Wyrok TSUE z 7 grudnia 2023 roku
W wyroku z 7 grudnia 2023 roku (sprawa C-140/22), TSUE odrzucił koncepcję, zgodnie z którą umowa kredytowa z nieuczciwym warunkiem może zostać uznana za trwale bezskuteczną dopiero wtedy, gdy konsument złoży przed sądem stosowne oświadczenie o zgodzie na nieważność kontraktu i o świadomości skutków tej decyzji. Konsekwencją tego jest uniezależnienie biegu terminu przedawnienia roszczeń stron od tego, czy klient banku złożył takie oświadczenie. Wyrok ten przyspieszy wydawanie wyroków sądowych w tego typu sprawach.
Wyrok TSUE z 11 grudnia 2023 roku
W wyroku z 11 grudnia 2023 roku (sprawa C-756/22), TSUE potwierdził, że bank nie ma prawa do rekompensaty za to, że przed laty udzielił konsumentowi kredytu w oparciu o umowę zawierającą nieuczciwy warunek. Bank nie może liczyć ani na wynagrodzenie, ani na waloryzację, ani na żadną gratyfikację za udzielenie kredytu. Jedynym prawem banku jest roszczenie o zwrot kapitału, o ile to roszczenie nie jest jeszcze przedawnione.
Wyrok TSUE z 14 grudnia 2023 roku
W wyroku z 14 grudnia 2023 roku (sprawa C-28/22), TSUE ustalił, że bieg terminu przedawnienia roszczeń banku rozpoczyna się w momencie otrzymania przez bank przedsądowego wezwania do zapłaty lub pozewu sądowego. Bieg tego terminu nie może rozpocząć się później niż bieg analogicznego terminu po stronie konsumenta, który składa roszczenie o zapłatę. Dodatkowo, Trybunał odrzucił koncepcję, że bankowi przysługuje prawo zatrzymania, czyli zamrożenia wzajemnych rozliczeń aż do momentu, w którym konsument zaoferuje zwrot pożyczonego kapitału. Bank nie może również odbierać konsumentowi części lub całości ustawowych odsetek za zwłokę poprzez uznanie prawa banku do zatrzymania.
Perspektywy dla frankowiczów
Wyroki TSUE mają istotne skutki dla frankowiczów. Oznacza to, że mBank i żadne inne banki w Polsce nie mogą liczyć na wynagrodzenie czy waloryzację z tytułu udzielenia kredytu opartego na umowie z nieuczciwym warunkiem. Z uwagi na nieważność umowy, kredytobiorcy mają prawo do odsetek ustawowych za zwłokę, które wynoszą obecnie 11,25% w skali roku, za cały okres postępowania sądowego.
Ponadto, banki nie mogą zamieniać rozliczeń zgodnie z teorią dwóch kondykcji na teorię salda, co do tej pory miało miejsce na skutek podnoszenia zarzutu zatrzymania. Ta zmiana może kosztować banki miliony, a może nawet miliardy złotych, co zmusi je do tworzenia kolejnych rezerw. Warto również zauważyć, że roszczenia banków o zwrot kapitału kredytu w wielu sprawach mogą być już przedawnione, jeśli bank nie wytoczył klientowi powództwa o zwrot kapitału w odpowiednim terminie.
Opłacalność ugód mbank wobec unieważnienia umowy
W świetle najnowszych wyroków TSUE, ugody z bankami, nawet te indywidualnie negocjowane, mają niski potencjał. Banki zapewne zgodzą się na pewne ustępstwa, gdy otrzymają pozew od klienta, ale nie zbliżą się w swoich propozycjach do warunków, jakie daje pełne unieważnienie umowy.
Banki nie chcą zachęcać klientów do twardych negocjacji w sądzie, dlatego wolą, aby frankowicze wierzyli, że proces sądowy jest stresujący i żmudny, a uczciwa ugoda to taka, którą proponuje bank w oparciu o rekomendacje szefa KNF.
Jednak kredytobiorcy coraz częściej decydują się na pozwy, a zainteresowanie tym tematem będzie rosło wraz ze zmieniającym się orzecznictwem w zakresie zarzutu zatrzymania oraz ustawowych odsetek za zwłokę.
Ugody mBanku nie mają już sensu
Wyroki TSUE z grudnia 2023 roku mają ogromne znaczenie dla frankowiczów i dla mBanku S.A. Ugody frankowe okazały się porażką dla banku, a najnowsze orzeczenia TSUE dodatkowo utrudniły sytuację mBanku.
Kredytobiorcy mają teraz większe szanse na unieważnienie umów, a banki muszą liczyć się z konsekwencjami finansowymi. Warto zauważyć, że ugody z bankami mają niski potencjał wobec pełnego unieważnienia umowy.
Przykłady wygranych spraw frankowych w listopadzie 2023 roku pokazują, że frankowicze mogą odzyskać swoje pieniądze. Zainteresowanie tematem rośnie, a przyszłe wyroki sądowe mogą jeszcze bardziej skomplikować sytuację dla banków.
