Przełom października i listopada to gorący okres dla środowiska komentatorskiego omawiającego problematykę spraw frankowych. To właśnie w tym czasie czołowe banki komercyjne w Polsce przedstawiają swoje raporty za III kwartał. Od dawna mówiło się, że na koniec września br. banki odnotują rekordowe straty, związane zarówno z kosztem ustawowych wakacji kredytowych, składkami na FWK, jak również kosztem ryzyka prawnego kredytów frankowych. Jak wygląda sytuacja w Millennium Banku i Pekao? Ilu kredytobiorców zdecydowało się jak dotąd pozwać te banki i wygrało prawomocnie w sądzie, unieważniając swoją umowę frankową? Jakie szanse ma kredytobiorca w starciu sądowym z tymi podmiotami?
Millennium trzecim najchętniej pozywanym bankiem w sprawach frankowych
O tym, że Millennium Bank ma kłopoty, mówi się co najmniej od lipca, gdy instytucja podała do wiadomości publicznej, że wdraża plan naprawy. Finanse grupy zostały poważnie nadszarpnięte przez koszt wakacji kredytowych, a przecież to niejedyne obciążenie Millennium – podmiot występuje w charakterze pozwanego w tysiącach postępowań inicjowanych przez frankowiczów. Jak wyglądał bilans pozwów na dzień 30 września 2022 roku?
Na koniec III kwartału klienci Millennium zdążyli zakwestionować w sądzie łącznie 16 222 umowy kredytowe waloryzowane kursem waluty obcej. Na tę liczbę składają się 15 044 umowy samego Millennium Banku oraz 1 178 umów, które grupa „odziedziczyła” po dawnym Euro Banku. Do końca września 84 proc. sporów toczyło się w sądach I instancji (okręgowych i rejonowych), zaś 16 proc. – w sądach apelacyjnych. Bank szacuje całkowitą łączną wartość roszczeń kredytobiorców w tych sprawach na prawie 2,45 mld zł i ponad 183 mln CHF.
Millennium w swoim sprawozdaniu kwartalnym utyskuje na „natarczywą kampanię reklamową obserwowaną w domenie publicznej”, która wpływa na zainteresowanie kredytobiorców kwestionowaniem swoich umów w sądach. Frankowicze żądają głównie unieważnienia swoich umów w całości bądź tzw. odfrankowienia kredytu, czyli konwersji na PLN przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowej stawki oprocentowania.
Aby zrozumieć, jaka jest skala zjawiska i jak bardzo wzrosło zainteresowanie frankowiczów pozwaniem Millennium, najlepiej po prostu pokazać to za pomocą liczb. Do końca 2019 roku przeciwko Millennium frankowicze złożyli łącznie 1 982 roszczenia indywidualne (+ 236 roszczeń przeciwko dawnemu Euro Bankowi).
W samych tylko trzech kwartałach 2022 roku kredytobiorcy pozywali podmiot 4 460 razy (+ 301 razy w sprawach dotyczących kredytów zawartych z Euro Bankiem). Absolutnie rekordowy był jak dotąd rok 2021, gdy bank powiększył swoją statystykę o 6 152 (Millennium) i 422 (Euro Bank) spory sądowe.
Bank jednocześnie robi, co może, aby wprost nie podawać, ile sporów sądowych przegrywa w ostatnich miesiącach. Podając wygrane i przegrane w procentach, bierze więc pod uwagę całkowitą liczbę zakończonych sporów, a nie te z ostatniego kwartału bądź całego roku.
Ze sprawozdania można się więc dowiedzieć, że Millennium przegrywa w 55 proc. spraw z kredytobiorcami, zaś wygrywa 45 proc. spraw, włączając w to umorzenia i ugody. Jak do tej pory prawomocnie udało się zakończyć 813 sporów frankowych, z czego 758 spraw to te zainicjowane przez kredytobiorców, a 55 to tzw. sprawy windykacyjne, których inicjatorem jest bank.
Wartość brutto zakwestionowanych umów Millennium Bank szacuje na ponad 5,8 mld zł (wliczone zostały zarówno pozwy indywidualne, jak i grupowe). Bank podaje również, że w III kwartale poszerzył swoje rezerwy na ryzyko prawne kredytów waloryzowanych kursem waluty obcej – dokonano odpisów w wysokości 447,3 mln zł (Millennium) i 50,8 mln zł (Euro Bank). Tym samym łączna wartość bilansowa rezerw na koniec III kwartału wyniosła w Millennium Banku 4,88 mld zł i 389 mln zł dla portfela tej grupy kredytów byłego Euro Banku.
Pekao S. A. nie ma złudzeń i aktualizuje ryzyko przegranej w sądzie
Pekao to bank, którego portfel umów frankowych nie jest tak zasobny jak u konkurencji. Być może właśnie dlatego podmiot może pozwolić sobie na bardziej szczerą komunikację z odbiorcami sprawozdania kwartalnego. Liczba postępowań sądowych, w których uczestniczył bank Pekao, wyniosła na koniec III kwartału 2 554, a łączna wartość przedmiotu sporu wynosi prawie 775 mln zł. Dla porównania na koniec grudnia ubiegłego roku przeciwko Pekao toczyło się 1 596 indywidualnych postępowań o łącznej wartości przedmiotu sporu wynoszącej ponad 459 mln zł. Przez III kwartały br. w niekorzystny dla Pekao sposób zakończyły się łącznie 373 postępowania, w tym 65 wyroków jest już prawomocnych.
Bank odniósł zwycięstwo jedynie w 18 sprawach, w tym 5 wyroków jest prawomocnych. Wysokość rezerw utworzonych przez Pekao wynosi łącznie ok. 1,07 mld zł. Bank Pekao podniósł również oczekiwaną liczbę spraw spornych aż o 40 proc. w stosunku do założeń z końcówki roku ubiegłego. Na chwilę obecną bank szacuje, że spośród wszystkich uprawnionych kredytobiorców walutowych ok. 17 proc. zdecydowało lub zdecyduje się wystąpić przeciwko Pekao na drogę sądową.
Uwzględniając aktualne statystyki sądowe, bank zdecydował się również zmienić prognozowany udział unieważnień umów w zapadających wyrokach – obecny scenariusz zakłada, że tak kończyć się będzie ok. 90 proc. sporów. Na koniec zeszłego roku prognoza wynosiła 80 proc.
Unieważnienia umów w Millennium Bank i Pekao S. A. – szybkie i prawomocne
Powodem, dla którego kredytobiorcy coraz chętniej pozywają Millennium Bank i Pekao, jest nie tylko korzystna linia orzecznictwa, ale też tempo, w jakim sędziowie wydają swoje orzeczenia. W wielu przypadkach umowę udaje się prawomocnie unieważnić w mniej niż 3 lata od zainicjowania sporu. Oto przykłady.
Prawomocne unieważnienie kredytu w CHF Millennium Bank w 24 miesiące
9 sierpnia 2022 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał wyrok w sprawie I ACa 48/22, tym samym oddalając apelację Millennium Banku i utrzymując w mocy unieważnienie umowy. Powodem wyeliminowania umowy kredytowej z obiegu prawnego było występowanie w niej niedozwolonych postanowień umownych, w tym klauzul przeliczeniowych.
Sąd Okręgowy wydał wyrok w tej sprawie 5 października 2021 roku, zatem na rozpatrzenie sprawy w apelacji kredytobiorcy czekali ok. 10 miesięcy. Millennium Bank został obciążony kosztami postępowania sądowego w obu instancjach. Pełnomocnikami powodów w tej sprawie byli adw. Jacek Sosnowski i r.pr. Małgorzata Wilczek.
Prawomocne unieważnienie kredytu w CHF Pekao S. A. w 30 miesięcy
9 maja 2022 roku Sąd Okręgowy w Gdańsku III Wydział Cywilny Odwoławczy wydał decyzję w sprawie III Ca 51/21, oddalając apelację Pekao S.A. od niekorzystnego dla pozwanego wyroku. Tym samym umowa zawarta jeszcze z BPH, którego następcą prawnym jest Pekao, została uznana za nieważną, a wyrok jest już prawomocny. Pekao został też obciążony kosztami postępowania sądowego.
Powodem unieważnienia umowy była obecność w niej niedozwolonych klauzul denominacyjnych. Do wydania wyroku sąd II instancji nie potrzebował przeprowadzenia rozprawy, a orzeczenie wydano w trybie niejawnym. Efektem korzystnego wyroku było to, że powódka musiała rozliczyć się z bankiem jedynie z nominalnej kwoty kredytu. Pełnomocnikiem powódki był adw. Paweł Borowski.
