Umowy frankowe dawnego banku BZ WBK znajdują się obecnie w portfelu Santander Bank Polska S.A. W sądach rzadziej dochodzi do kwestionowania umów BZ WBK, gdyż nie były one szczególnie popularne. Jednakże posiadacze kredytów denominowanych kursem CHF udzielonych przed laty przez bank BZ WBK powinni wiedzieć, że umowy te obarczone są istotnymi wadami prawnymi, na podstawie których można je unieważnić w sądzie. Wymaga to jednak doświadczenia i umiejętności od prowadzącego sprawę prawnika, ponieważ te typy umów uznawane są za trudniejsze do podważenia w sądzie, z uwagi na hipotetyczną możliwość wypłaty kredytu i spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w CHF.
- Bank Zachodni WBK udzielał przed laty kredytów denominowanych kursem CHF na podstawie dwóch wzorców umownych. W roku 2006 była to „Umowa o dewizowy kredyt mieszkaniowy”, a od 2008 roku obowiązywał wzorzec „Umowy o dewizowy kredyt mieszkaniowy/inwestorski”.
- Umowy te są trudniejsze do podważenia w sądzie, bo stwarzają pozory kredytów typowo walutowych, dopuszczających wypłatę i spłatę bezpośrednio w CHF. Dodatkową trudnością jest hipotetyczne prawo do negocjowania kursu przy wypłacie kredytu, co może stwarzać wrażenie możliwości wpływania przez kredytobiorców na treść umowy i dokonywania indywidualnych uzgodnień.
- Nie każda kancelaria frankowa jest w stanie dobrze poprowadzić sprawę o unieważnienie kredytu dawnego banku BZ WBK. Istnieją jednak na rynku wyspecjalizowane w sprawach frankowych kancelarie, które posiadają know-how w jaki sposób skutecznie zakwestionować taką umowę w sądzie. Należy do nich Kancelaria Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni, która w w niecały rok doprowadziła do unieważnienia umowy BZ WBK (sprawa o sygn. akt XXVIII C 1427/21).
Wady umów frankowych dawnego banku BZ WBK
Bank Zachodni WBK zwłaszcza w latach 2006-2008 udzielał kredytów denominowanych kursem CHF. Umowy te przewidywały od początku możliwość wypłaty kredytu i spłaty bezpośrednio we franku szwajcarskim, teoretycznie bez zgody banku. Stwarzało to pozory kredytu typowo walutowego i wskazywało na istnienie wszystkich niezbędnych elementów umowy kredytowej, wymaganych art. 69 ustawy Prawo bankowe. W sytuacji, gdyby kredytobiorca zdecydował się na wykonywanie kredytu w CHF, wadliwy mechanizm przeliczeniowy zostałby pominięty.
Jednak w większości przypadków kredytobiorcy nie posiadali nawet rachunku walutowego, za pomocą którego mogliby dokonywać płatności w CHF. Była to więc jedynie hipotetyczna możliwość. Kwota kredytu w CHF nie miała charakteru kategorycznego, gdyż stanowiła wyłącznie punkt odniesienia do rzeczywistej kwoty kredytu, która została oddana kredytobiorcy do dyspozycji w walucie PLN.
W momencie zawierania umowy kredytobiorca nie znał kwoty, którą bank udostępni mu w złotówkach, gdyż była ona wyliczana na podstawie kursu kupna waluty z tabeli banku w chwili uruchomienia kredytu. Brak istotnego elementu umowy kredytowej w postaci dokładnej kwoty kredytu w złotówkach jest kluczową wadą prawną umów BZ WBK, która przemawia za ich nieważnością.
Szczególny charakter tych umów wiąże się także z postanowieniami odnoszącymi się do możliwości zastosowania kursu negocjowanego przy wypłacie kredytu. W ten sposób bank stwarzał wrażenie jakoby kredytobiorca miał możliwość wpływania na treść umowy.
W rzeczywistości bank stosował te same wzorce umowne, które nie podlegały indywidualnym uzgodnieniom. W toku procesów sądowych następcy prawnemu BZ WBK tj. Santander BP nie udaje się udowodnić, że dochodziło do jakichkolwiek negocjacji z klientami.
Sądy wielokrotnie zwracały uwagę na zamieszczone w umowach dawnego BZ WBK niedozwolone postanowienia odnoszące się do mechanizmów przeliczeniowych. Bank odwoływał się w nich do własnej tabeli kursowej, nie określając sposobu ustalania kursu waluty w oparciu o weryfikowalne, obiektywne i niezależne od obu stron kryteria.
Brak przejrzystych zasad dotyczących sposobu przeliczania kredytu jest ewidentną wadą prawną umów frankowych BZ WBK. Kredytobiorca nie mógł bowiem znać wysokości swojego zobowiązania, gdyż zależało to od jednostronnej decyzji banku.
Unieważnienie umowy BZ WBK w niecały rok w Warszawie
Biorąc pod uwagę opisane wyżej trudności, jakie stwarzają wielu pełnomocnikom umowy frankowe dawnego BZ WBK, niewątpliwie dużym sukcesem było doprowadzenie przez Kancelarię Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni do unieważnienia tego typu umowy w niecały rok w Warszawie. Pozew kredytobiorców, domagających się w pierwszej kolejności unieważnienia zawartej z bankiem BZ WBK w roku 2008 „Umowy o dewizowy kredyt mieszkaniowy/inwestorski”, wpłynął do sądu w sierpniu 2020 roku, a już 30 lipca 2021 roku Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny, po przeprowadzeniu tylko 1 rozprawy, wydał wyrok w sprawie o sygn. akt XXVIII C 1427/21, ustalając nieważność przedmiotowej umowy.
Sąd motywując wydane rozstrzygnięcie zauważył, że kredytobiorcy posiadali rachunek złotowy, natomiast nie byli dysponentami rachunku walutowego, na który bank mógłby im przelać środki w CHF. Na podstawie zapisów umowy kredytobiorcy nie byli także w stanie powziąć wiedzy jaka kwota w PLN zostanie im udostępniona, bo znana ona była dopiero w momencie uruchomienia kredytu po zastosowaniu kursu kupna z tabeli banku. Wpisana do umowy suma w CHF nie była więc rzeczywistą kwotą kredytu, ale stanowiła jedynie punkt odniesienia do jej ustalenia.
Sąd Okręgowy w Warszawie uznał ponadto, że odwołania w umowie do tabeli kursowej banku godzą w interesy kredytobiorców. W żadnym fragmencie umowy nie znalazły się zapisy określające w sposób obiektywny i weryfikowalny w jaki sposób ustalane są kursy walutowe, a kredytobiorcy nie mieli prawa uczestniczyć w każdorazowym ustalaniu ich wysokości. W ten sposób zostali pozbawieni wpływu na kształtowanie podstawowych elementów umowy. Bank nie wyznaczył żadnych kryteriów i odniesień do zewnętrznych wskaźników przy ustalaniu wysokości kursów, przyznając sobie w tym względzie całkowitą dowolność.
Trzeba dodać, że dla rozstrzygnięcia sądu nie miał znaczenia późniejszy aneks do umowy, dopuszczający spłatę kredytu w CHF. Sąd uznał przedmiotową umowę w całości za nieważną po wyeliminowaniu klauzul przeliczeniowych, bez których nie doszłoby do podpisania tejże umowy. Korzystny wyrok w sprawie umowy BZ WBK to efekt szerokiej i trafnej argumentacji zaprezentowanej przez prowadzącą sprawę Kancelarię Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni. Kancelaria oparła się nie tylko na argumentach dotyczących niedozwolonego charakteru klauzul przeliczeniowych, ale wykazała także szereg innych wad prawnych umowy, przemawiających za jej nieważnością.
