PLN/CHF
Po kilkunastu prokonsumenckich wyrokach wydanych przez TSUE od początku trwania sporów frankowych i ośmiu tegorocznych orzeczeniach tej europejskiej instytucji wydaje się, że pozycja negocjacyjna Frankowiczów jest bardzo dobra. Niektóre kancelarie frankowe oferują wobec tego grupowe negocjacje ugód z bankami. Tymczasem banki nie zamierzają iść na ustępstwa i twardo obstają przy swoich warunkach ugód, które są dla Frankowiczów na ogół niekorzystne. Sektorowi bankowemu zależy przede wszystkim na zniechęceniu reszty kredytobiorców do wkraczania na ścieżkę sądową. Zwłaszcza chodzi o osoby, które spłaciły już w całości swoje zobowiązania, a jest ich nawet kilkaset tysięcy. Wyroki TSUE pomagają przede wszystkim kredytobiorcom procesującym się z bankami, ale niewiele zmieniają w sytuacji Frankowiczów liczących na dobre ugody.
- Trybunał Sprawiedliwości UE w swoich kolejnych wyrokach ugruntowuje bardzo dobrą pozycję procesową Frankowiczów w sporach sądowych z bankami. W tym roku zapadło już osiem korzystnych dla kredytobiorców frankowych orzeczeń TSUE.
- Orzecznictwo TSUE jest kluczowe dla tych kredytobiorców, którzy decydują się na proces sądowy przeciwko bankowi. Niewiele zmienia jednak w sytuacji Frankowiczów liczących na uczciwe propozycje ugód.
- Po czerwcowym miażdżącym dla sektora bankowego wyroku TSUE do sprawy C-520/21 wiadomo już, że banki nie ustąpią i nie zaoferują Frankowiczom lepszych ugód. Rozwiązaniem nie jest też grupowe negocjowanie warunków ugód, do czego namawiają niektóre kancelarie.
- Wyjściem z problemu frankowego jest tylko i wyłącznie proces sądowy, który – wbrew retoryce banków – nie musi trwać długimi latami, co postaramy się dowieść w końcówce artykułu na przykładach. Prawomocny wyrok unieważniający umowę kredytową można uzyskać przy wsparciu doświadczonej kancelarii frankowej nawet w nieco ponad 1 rok.
Prokonsumenckie orzecznictwo TSUE ugruntowuje pozycję Frankowiczów procesujących się z bankami
W tym roku zapadło przynajmniej osiem wyroków TSUE w sprawach, które bezpośrednio wiążą się z kredytami frankowymi lub mają pośrednio zastosowanie w sporach Frankowiczów z bankami. Szczególnie głośno było na temat dwóch wyroków z 15 czerwca 2023 roku do polskich spraw C-520/21 oraz C-287/22. Pierwszy z nich położył kres bezpodstawnym roszczeniom banków o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, a drugi ułatwił Frankowiczom uzyskanie sądowego zabezpieczenia polegającego na wstrzymaniu spłaty rat na czas trwania procesu.
Mniejszym echem odbiły się w mediach inne wyroki wydane przez TSUE w bieżącym roku, które umocniły dotychczasową prokonsumencką linię orzeczniczą sprowadzającą się do tego, że nieuczciwy przedsiębiorca (bank) nie może czerpać korzyści z umów zawierających niedozwolone postanowienia, a taka umowa powinna zostać unieważniona bez możliwości jej modyfikacji przez sąd. Niektóre wyroki zapadły w sprawach polskich, inne zostały wydane w sprawach dotyczących sporów w innych państwach UE, ale mają zastosowanie we wszystkich krajach członkowskich.
Oto najważniejsze tezy ośmiu tegorocznych wyroków TSUE mających związek ze sporami frankowymi:
- wyrok TSUE z 12 stycznia 2023 roku do sprawy C-395/21. Sprawa nie dotyczyła bezpośrednio umowy kredytu frankowego, ale umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorcą (adwokatem) a konsumentem. Unijny Trybunał stanął na stanowisku, że przedsiębiorca zamieszczający w umowach z konsumentami nieuczciwe postanowienia musi liczyć się z tym, że zostanie pozbawiony wynagrodzenia, a usługa będzie bezpłatna.
- wyrok TSUE z 16 marca 2023 roku do sprawy C-6/22. TSUE opowiedział się za szeroką ochroną konsumenta na podstawie Dyrektywy 93/13, także po zakończeniu wykonywania umowy. Sąd nie może utrzymywać w mocy wadliwej umowy wbrew woli konsumenta ani też badać jego sytuacji majątkowej w celu ustalenia czy nieważność umowy narazi go na szczególnie negatywne konsekwencje.
- wyrok TSUE z 27 kwietnia 2023 roku do sprawy C-705/21. Trybunał orzekł w węgierskiej sprawie, że sąd nie może uzupełniać lub modyfikować nieważnej z powodu klauzul abuzywnych umowy, zwłaszcza zmieniać walutę kredytu, oprocentowanie lub pułap kursu wymiany tej waluty.
- wyrok TSUE z 8 czerwca 2023 roku do sprawy C-570/21. Trybunał wypowiedział się za przyznaniem kredytobiorcy ochrony konsumenckiej, jeżeli cel konsumpcyjny (bytowy) był dominujący w stosunku do celu gospodarczego (kredytobiorca prowadził równolegle działalność gospodarczą).
- wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 roku do polskiej sprawy C-520/21. Trybunał stanął na stanowisku, że nieuczciwy bank nie ma prawa do żadnej formy rekompensaty z tytułu umowy uznanej za nieważną z powodu zawartych w niej klauzul abuzywnych. Chodzi tutaj zarówno o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, jak i inne formy rekompensaty, w tym waloryzację świadczenia czy odszkodowanie. Tymczasem to konsument pokrzywdzony przez bank może dochodzić od banku dodatkowych roszczeń.
- wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 roku do polskiej sprawy C-287/22. W sprawach z powództwa Frankowiczów sądy powinny udzielać zabezpieczenia roszczeń polegającego na wstrzymaniu spłaty rat do momentu wydania przez sąd prawomocnego wyroku, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia.
- wyrok TSUE z 13 lipca 2023 roku do sprawy C-265/22. Wyrok wydany w sprawie hiszpańskiej, mający odniesienie zarówno do kredytów we franku szwajcarskim, jak i kredytów złotówkowych. Trybunał stwierdził, że konsument musi każdorazowo zostać dostatecznie poinformowany o sposobach wyliczania wskaźnika referencyjnego wyznaczającego wysokość oprocentowania kredytów hipotecznych.
- wyrok TSUE z 21 września do sprawy C-139/22. Trybunał w Luksemburgu opowiedział się za szeroką definicją konsumenta, którym jest także ekonomista i pracownik banku. Wpis postanowienia do rejestru klauzul abuzywnych jest wystarczający aby sąd uznał ten zapis za nieuczciwy. Zawarte w umowie uczciwe warunki (np. dotyczące możliwości spłaty zadłużenia bezpośrednio w walucie) nie zmieniają faktu, że inne postanowienia są nieuczciwe i stanowią podstawę do unieważnienia umowy.
TSUE nie pomoże Frankowiczom wynegocjować lepszych warunków ugód
Analizując przedstawione wyżej wyroki TSUE z tego roku mogłoby się wydawać, że banki nie mają wyjścia i muszą zaoferować Frankowiczom korzystne warunki ugód. Niestety dotychczasowy przebieg sporów na linii Frankowicze – banki pokazuje, że instytucje finansowe nie zamierzają ustępować ani na jotę.
Orzecznictwo TSUE jest bardzo istotne dla kredytobiorców, którzy zdecydowali się na proces sądowy. Widać to chociażby po odwróceniu się statystyki wyroków na korzyść kredytobiorców. Przed kilkoma laty to banki były częściej na pozycji wygranej w sądach. Po pierwszym ważnym wyroku TSUE z końca 2019 roku Frankowicze zaczęli częściej wygrywać, a obecnie są górą w ponad 97 proc. spraw.
Z punktu widzenia kredytobiorców nastawionych na zawarcie z bankiem ugody kolejne wyroki TSUE niewiele zmieniają. Niemal wszystkie banki frankowe oferują ugody, ale są one na tyle mało atrakcyjne, że wiele osób rezygnuje z dogadywania się z bankami poza sądem.
Czy jest szansa na uczciwe ugody grupowe?
Niektóre kancelarie frankowe proponują kredytobiorcom negocjacje grupowe licząc na to, że banki ustąpią wobec siły kilkudziesięciu czy kilkuset kredytobiorców posiadających umowy zawarte z tym samym bankiem. Tymczasem sektor bankowy nie odpuszcza i nie zamierza oferować lepszych ugód, nawet pomimo sromotnej porażki przed TSUE w sprawie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.
Taktyka banków jest czytelna. Przede wszystkim chodzi im o zniechęcenie niezdecydowanych Frankowiczów do wchodzenia na ścieżkę sądową. Gra idzie o dużą stawkę, bo spośród około 750 tys. kredytobiorców frankowych na razie 130 tys. złożyło do sądów pozwy. Co prawda czynnych umów frankowych jest około 300 tys., ale z pozwem mogą także występować do sądu posiadacze kredytów spłaconych w całości, dla których banki nie przewidziały ugód.
Lepszych warunków ugód nie będzie. Banki nie ustąpią nawet wobec nacisku grupy kredytobiorców. Dowodem są porażki pozwów zbiorowych, które nie skłoniły banków do ustępstw, przeciwnie – jeszcze bardziej utwierdziły je w słuszności stawiania oporu Frankowiczom. Ugody grupowe to mrzonki i próba naciągania kredytobiorców. Na sprawiedliwą ugodę można liczyć tylko po złożeniu pozwu, kiedy bank widzi że unieważnienie umowy kredytowej jest bliskie. Wówczas można zawrzeć ugodę przed sądem np. w sytuacji jeśli kredytobiorcy zależy na czasie i nie może czekać na wyrok.
Banki zafałszowują rzeczywistość. Prawomocny wyrok jest osiągalny w kilkanaście miesięcy
W celu odwodzenia Frankowiczów od ścieżki sądowej banki kreują zafałszowany obraz procesów. W ich interesie jest przekonać jak największą liczbę kredytobiorców, że postępowania sądowe są długotrwałe, żmudne a ich rezultat mocno niepewny. Jak bardzo banki naginają rzeczywistość można się przekonać śledząc dwie przykładowe sprawy, które postaramy się pokrótce omówić. Dowodzą one, że przy wsparciu doświadczonego prawnika można uzyskać korzystny prawomocny wyrok nawet w nieco ponad rok.
Prawomocny wyrok unieważniający kredyt frankowy mBanku zapadł w Gdańsku po 20 miesiącach od złożenia pozwu
Sprawa o sygn. I ACa 1033/22 dotyczyła umowy kredytu frankowego mBanku pn. „Multiplan”. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w dniu 21.02.2023 r. wydał w tej sprawie prawomocny wyrok, na mocy którego umowa ta została uznana za nieważną. Jednocześnie sąd ten oddalił apelację banku wniesioną od korzystnego dla kredytobiorców wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 27 kwietnia 2022 r. do sprawy o sygn. I C 1632/21, który wcześniej unieważnił przedmiotową umowę, a na rzecz powodów zasądził kwotę 244.594,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz zwrot kosztów procesu. Dwuinstancyjne postępowanie przed sądami w Toruniu i w Gdańsku trwało łącznie 20 miesięcy. Całkowity zysk kredytobiorców z wyroku wyniósł ponad 314 tys. zł. Kredytobiorców reprezentowała Kancelaria Adwokacka Paweł Borowski.
Prawomocne unieważnienie umowy frankowej banku PKO BP w Białymstoku w 1 rok i 3 miesiące
Wyjątkowo sprawnie potoczyła się przed sądami sprawa kredytobiorcy, który zakwestionował umowę kredytu denominowanego kursem CHF banku PKO BP. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w dniu 19.05.2023 r. wydał wyrok do sprawy o sygn. I ACa 971/22, którym utrzymał wcześniejsze stanowisko Sądu Okręgowego w Suwałkach, wyrażone wyrokiem z dnia 23 maja 2022 roku do sprawy o sygn. I C 116/22, a sprowadzające się do uznania umowy za nieważną i zasądzenia na rzecz powoda kwoty 129.315,84 zł oraz 15.285,12 CHF, a także zwrotu kosztów procesu. Od wniesienia pozwu do momentu wydania prawomocnego wyroku unieważniającego umowę kredytową banku PKO BP upłynęło zaledwie 15 miesięcy. Kredytobiorcę reprezentowała Kancelaria Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni.
